Dobskie

Jezioro Dobskie jest szczególnym akwenem w kompleksie Mamr. Od 1989 r. jest w całości objęte ochroną rezerwatową w ramach Rezerwatu Przyrody „Jezioro Dobskie”, obejmującym całą powierzchnię jeziora wraz z pięcioma wyspami: Gilmą, Lipką, Wysokim Ostrowem (zwanym też Wyspą Kormoranów), Wyspą Heleny i Ilmą Wielką oraz szczytowy fragment Półwyspu Fuledzkiego z głazowiskiem na Fuledzkim Rogu.

Półwysep Fuledzki Róg

Półwysep Fuledzki Róg (fot. W.M. Darski)

Wyspa Ilma Wielka

Wyspa Ilma Wielka oddziela zatokę Łabap od Jeziora Dobskiego (fot. W.M. Darski)

Zatoka Łabap i Jezioro Dobskie

Widok na zatokę Łabap i Jezioro Dobskie (fot. W.M. Darski)

Rezerwat powołano dla ochrony reliktowego krajobrazu polodowcowego – w tym unikalnych głazowisk morenowych – a także dla ochrony miejsc lęgowych ptactwa wodnego, w tym dużej kolonii kormoranów i czapli na Wysokim Ostrowie, jak również gniazdowisk ptaków drapieżnych – przede wszystkim bielików. Ze względu na owe ptasie lęgowiska rezerwat Jeziora Dobskiego wraz z terenami przyległymi (w sumie blisko 7 tys. ha) objęty jest szczególną ochroną w ramach europejskiej sieci „Natura 2000” (PLB 280012). W związku z tym nie wolno się po Jeziorze Dobskim poruszać na silniku, a statki Żeglugi Mazurskiej, realizujące z portu w Giżycku regularne rejsy wycieczkowe do Wyspy Kormoranów mają na to specjalne pozwolenie.

Jezioro Dobskie z Półwyspu Fuledzkiego

Widok na Jezioro Dobskie z Półwyspu Fuledzkiego (fot. W.M. Darski)

Dobskie

Widok na Jezioro Dobskie z Półwyspu Fuledzkiego (fot. W.M. Darski)

Jezioro Dobskie z grodziska w Dziewiszewie

Widok na Jezioro Dobskie z grodziska w Dziewiszewie (fot. W.M. Darski)

Jezioro Dobskie obejmuje powierzchnię blisko 18 km2, z czego 0,22 km2 stanowią wyspy, długość jeziora – 5,7 km, szerokość – 4,8 km, zaś największa głębokość przy Wysokim Ostrowie wynosi 22,5 m. Na Dobskie wpływa się przez swoisty „przedpokój”, którym jest jezioro Łabap, przedzielające jeziora Dobskie i Dargin. Północna granica Jeziora Dobskiego przebiega na linii cypel Fuledzki Róg – wyspa Ilma Wielka – cypel Krzywy Róg. Od strony wschodniej brzegi jeziora stanowi linia Półwyspu Fuledzkiego, odgradzającego Jezioro Dobskie od jeziora Kisajno. Poniżej osady Fuleda, przy południowych, zalesionych brzegach znajduje się zatoka Kąt Rajcocha z dogodną przystanią i polem namiotowym, a opodal wsi Dziewiszewo – cypel Dziewiszewski Róg, który jest znakomitym punktem widokowym. U zachodnich brzegów, opodal wsi Doba znajduje się tzw. Dobański Róg z punktem widokowym u nasady kiszkowatej i zarośniętej wodną roślinnością Zatoki Pilwa. Zarośnięte i niedostępne w zasadzie brzegi ciągną się na północ od wsi Pilwa, aby przy osadzie Jerzykowo (u nasady cypla Krzywy Róg) przeistoczyć się w dostępne zarówno od wody, jak i od lądu, kąpieliska.

Brzeg Jeziora Dobskiego w Jerzykowie

Brzeg Jeziora Dobskiego w Jerzykowie (fot. W.M. Darski)

Plaża w Jerzykowie

Plaża w Jerzykowie – w tle wyspa Wysoki Ostrów (fot. W.M. Darski)

Wyspa Wysoki Ostrów

Wyspa Wysoki Ostrów, zwana Wyspą Kormoranów (fot. W.M. Darski)

Wyspy Jeziora Dobskiego mają legendarną historię. Wysoki Ostrów rozsławił swoim albumem, zatytułowanym „Wyspa Kormoranów” (1954 r.) wybitny polski fotografik i twórca filmów przyrodniczych – Włodzimierz Puchalski (1909 – 1979). Od jego czasów kormorany prawie całkowicie zdewastowały swoim żrącym guanem roślinność wyspy i obecnie nie ma już na niej drzew, a ptaki budują swoje gniazda na obumarłych kikutach, bądź bezpośrednio na ziemi.

Kolonia kormoranów na Wysokim Ostrowie

Kolonia kormoranów na Wysokim Ostrowie (fot. W.M. Darski)

Kormoran czarny

Kormoran czarny (fot. W.M. Darski)

Tutejsza kolonia kormoranów z roku na rok ulega zmniejszeniu, na co pewien wpływ mają gniazdujące na Fuledzkim Rogu oraz w okolicach Dziewiszewa bieliki, które z upodobaniem polują na kormorany. Z powodu obumarcia roślinności objawił się w całej krasie wyniosły zarys wyspy, stanowiącej niegdyś nawodne grodzisko staropruskiego plemienia Galindów. U południowych brzegów wyspy, tuż przy linii wody, znajduje się staropruski, kamienny „stół ofiarny”.

Staropruski kamień ofiarny na Wysokim Ostrowie

Staropruski kamień ofiarny na Wysokim Ostrowie (fot. W.M. Darski)

Szlamik

Rzadki ptak brodzący – szlamnik (fot. W.M. Darski)

Brzeg Jeziora Dobskiego w Fuledzie

Brzeg Jeziora Dobskiego w Fuledzie (fot. W.M. Darski)

Kąt Rajcocha

Przystań jachtowa Kąt Rajcocha (fot. W.M. Darski)

Wyspa Gilma

Wyspa Gilma widziana z Dziewiszewskiego Rogu (fot. W.M. Darski)

Okolice Jeziora Dobskiego były w pradziejach istną metropolią staropruską.

Doba

Wieś Doba widziana z Dziewiszewskiego Rogu (fot. W.M. Darski)

Zarysy wałów grodzisk można zaobserwować na dwóch innych wyspach – Lipce i Gilmie oraz w obszarze przybrzeżnym – w okolicach Dziewiszewa i nieistniejącej już osady Skrzypy. Wyspa Gilma, leżąca tuż przy zachodnim brzegu jeziora w obrębie wsi Doba, zachowała nie tylko zarysy średniowiecznych obwałowań, ale również ruiny romantycznej „świątyni dumania”, wystawionej tu w XIX w. przez władający Dobą, Dziewiszewem i Fuledą ród baronów von Schenk zu Tautenburg. Wyspa pełniła wówczas rolę parku krajobrazowego i była połączona drewnianym pomostem z lądem.

Pocztowka z Gilmy

Pocztówka z przełomu XIX i XX w., przedstawiająca dworski teren rekreacyjny na Gilmie

Ruiny „świątyni dumania” na Gilmie

Ruiny „świątyni dumania” na Gilmie (fot. W.M. Darski)

Pałac dobańskich Tautenburgów spłonął w 1945 r., ruiną jest też ich kaplica rodowa, do której prowadzi wspaniała, wiązowa aleja, ale we wsi zachowały się w dobrym stanie imponujące zabudowania folwarczne, a w tym XIX-wieczna kuźnia. Natomiast opodal północnego brzegu jeziora znajduje się wieś Radzieje z oryginalnym, wielobocznym kościołem, zaprojektowanym podobno dla sztynorckich Lehndorffów przez pruskiego następcę tronu.

Wiązowa aleja

Wiązowa aleja, wiodąca na cmentarz rodowy Tautenburgów (fot. W.M. Darski)

Grobowiec Tautenburgów

Ruiny grobowca Tautenburgów (fot. W.M. Darski)

Kuźnia w Dobie

Stara kuźnia w Dobie (fot. W.M. Darski)

Kościół w Radziejach

Oryginalny kościół w Radziejach (fot. W.M. Darski)