Jezioro Dobskie jest szczególnym akwenem w kompleksie Mamr. Od 1989 r. jest w całości objęte ochroną rezerwatową w ramach Rezerwatu Przyrody „Jezioro Dobskie”, obejmującym całą powierzchnię jeziora wraz z pięcioma wyspami: Gilmą, Lipką, Wysokim Ostrowem (zwanym też Wyspą Kormoranów), Wyspą Heleny i Ilmą Wielką oraz szczytowy fragment Półwyspu Fuledzkiego z głazowiskiem na Fuledzkim Rogu.

Rezerwat powołano dla ochrony reliktowego krajobrazu polodowcowego – w tym unikalnych głazowisk morenowych – a także dla ochrony miejsc lęgowych ptactwa wodnego, w tym dużej kolonii kormoranów i czapli na Wysokim Ostrowie, jak również gniazdowisk ptaków drapieżnych – przede wszystkim bielików. Ze względu na owe ptasie lęgowiska rezerwat Jeziora Dobskiego wraz z terenami przyległymi (w sumie blisko 7 tys. ha) objęty jest szczególną ochroną w ramach europejskiej sieci „Natura 2000” (PLB 280012). W związku z tym nie wolno się po Jeziorze Dobskim poruszać na silniku, a statki Żeglugi Mazurskiej, realizujące z portu w Giżycku regularne rejsy wycieczkowe do Wyspy Kormoranów mają na to specjalne pozwolenie.

Jezioro Dobskie obejmuje powierzchnię blisko 18 km2, z czego 0,22 km2 stanowią wyspy, długość jeziora – 5,7 km, szerokość – 4,8 km, zaś największa głębokość przy Wysokim Ostrowie wynosi 22,5 m. Na Dobskie wpływa się przez swoisty „przedpokój”, którym jest jezioro Łabap, przedzielające jeziora Dobskie i Dargin. Północna granica Jeziora Dobskiego przebiega na linii cypel Fuledzki Róg – wyspa Ilma Wielka – cypel Krzywy Róg. Od strony wschodniej brzegi jeziora stanowi linia Półwyspu Fuledzkiego, odgradzającego Jezioro Dobskie od jeziora Kisajno. Poniżej osady Fuleda, przy południowych, zalesionych brzegach znajduje się zatoka Kąt Rajcocha z dogodną przystanią i polem namiotowym, a opodal wsi Dziewiszewo – cypel Dziewiszewski Róg, który jest znakomitym punktem widokowym. U zachodnich brzegów, opodal wsi Doba znajduje się tzw. Dobański Róg z punktem widokowym u nasady kiszkowatej i zarośniętej wodną roślinnością Zatoki Pilwa. Zarośnięte i niedostępne w zasadzie brzegi ciągną się na północ od wsi Pilwa, aby przy osadzie Jerzykowo (u nasady cypla Krzywy Róg) przeistoczyć się w dostępne zarówno od wody, jak i od lądu, kąpieliska.

Wyspy Jeziora Dobskiego mają legendarną historię. Wysoki Ostrów rozsławił swoim albumem, zatytułowanym „Wyspa Kormoranów” (1954 r.) wybitny polski fotografik i twórca filmów przyrodniczych – Włodzimierz Puchalski (1909 – 1979). Od jego czasów kormorany prawie całkowicie zdewastowały swoim żrącym guanem roślinność wyspy i obecnie nie ma już na niej drzew, a ptaki budują swoje gniazda na obumarłych kikutach, bądź bezpośrednio na ziemi.

Tutejsza kolonia kormoranów z roku na rok ulega zmniejszeniu, na co pewien wpływ mają gniazdujące na Fuledzkim Rogu oraz w okolicach Dziewiszewa bieliki, które z upodobaniem polują na kormorany. Z powodu obumarcia roślinności objawił się w całej krasie wyniosły zarys wyspy, stanowiącej niegdyś nawodne grodzisko staropruskiego plemienia Galindów. U południowych brzegów wyspy, tuż przy linii wody, znajduje się staropruski, kamienny „stół ofiarny”.

Okolice Jeziora Dobskiego były w pradziejach istną metropolią staropruską.

Zarysy wałów grodzisk można zaobserwować na dwóch innych wyspach – Lipce i Gilmie oraz w obszarze przybrzeżnym – w okolicach Dziewiszewa i nieistniejącej już osady Skrzypy. Wyspa Gilma, leżąca tuż przy zachodnim brzegu jeziora w obrębie wsi Doba, zachowała nie tylko zarysy średniowiecznych obwałowań, ale również ruiny romantycznej „świątyni dumania”, wystawionej tu w XIX w. przez władający Dobą, Dziewiszewem i Fuledą ród baronów von Schenk zu Tautenburg. Wyspa pełniła wówczas rolę parku krajobrazowego i była połączona drewnianym pomostem z lądem.

Pałac dobańskich Tautenburgów spłonął w 1945 r., ruiną jest też ich kaplica rodowa, do której prowadzi wspaniała, wiązowa aleja, ale we wsi zachowały się w dobrym stanie imponujące zabudowania folwarczne, a w tym XIX-wieczna kuźnia. Natomiast opodal północnego brzegu jeziora znajduje się wieś Radzieje z oryginalnym, wielobocznym kościołem, zaprojektowanym podobno dla sztynorckich Lehndorffów przez pruskiego następcę tronu.