Kapitanat przystani ŻM w Rucianem-Nidzie (fot. W.M. Darski)

Miasteczko Ruciane-Nida leży w samym sercu największego kompleksu leśnego Mazur – Puszczy Piskiej. Ten, liczący ponad 100 tysięcy hektarów, wielki las, to pozostałość po pierwotnej Puszczy Galindzkiej, porastającej niegdyś cały obszar Wielkich Jezior Mazurskich, zwanej przez Krzyżaków – Grosse Wildnis (Wielką Dziczą). Ruciane leży na puszczańskim przesmyku, pomiędzy południowym krańcem rynny jeziora Bełdany, a północnym krańcem Jeziora Nidzkiego. Na tym lądowym przesmyku pomiędzy dwoma wielkimi jeziorami znajdują się jeszcze dwa mniejsze jeziorka: Guzianka Wielka (ok. 65 ha powierzchni) i Guzianka Mała (ok. 40 ha powierzchni).

Oba te jeziorka, połączone krótkim kanałem z Jeziorem Nidzkim, położone są ok. 2 m wyżej, niż Bełdany i cały poziom Wielkich Jezior Mazurskich na południe od Rucianego. Aby więc udrożnić szlak żeglowny na Jezioro Nidzkie i do tartaków w Rucianem w 1879 r. pomiędzy Guzianką Małą a Bełdanami zbudowano śluzę komorową, regulującą ową dwumetrowa różnicę poziomów. Latem śluza w Guziance bywa niezwykle zatłoczona – obliczono, iż śluzuje się tutaj kilkadziesiąt tysięcy jachtów. Przez koronę śluzy przebiega szosa Ruciane – Wejsuny. Naprzeciwko zabytkowego budynku strażnicy wodnej zlokalizowana jest ciekawa budowla militarna – trójkondygnacyjna wieża karabinów maszynowych, zbudowana w latach 1900 – 1905 w ramach fortyfikowania tzw. Pozycji Jezior Mazurskich (niem. Masurische Seenstellung). Takie same fortyfikacje wzniesiono również przy moście drogowym i kolejowym na Kanale Nidzkim.

Ruciane-Nida to młode miasto, uprzywilejowane miejskimi prawami dopiero w 1966 r. Nowy twór administracyjny, powstał z połączenia osady leśno-tartacznej Ruciane, z szesnastowieczną wioską rybacką Nida, położoną na zachodnim brzegu Jeziora Nidzkiego. Ruciane nosiło mazurską nazwę – Rudczanny (niem. Rudschanny), a starsi mieszkańcy po dzień dzisiejszy nazywają miasteczko – Ruciany. W XVIII w. wśród borów nad jeziorem Guzianka stanęła gajówka, która już w XIX stuleciu awansowała do rangi leśniczówki. W niedługim czasie powstał przy niej jeden z największych na Mazurach tartaków, przerabiający puszczańskie drzewo, oraz funkcjonująca do dzisiaj wyłuszczarnia nasionz uzyskanych w puszczy szyszek.

Zabytkowa i wciąż funkcjonująca wyłuszczarnia nasion (fot. W.M. Darski)

Drewno i nasiona z Rucianego wędrowały do wszystkich zakątków Prus Wschodnich, a także do Polski i Rosji. W ten sposób wokół leśniczówki rozrosła się osada, zamieszkiwana przez drwali i robotników leśnych. W owych czasach drzewa z Puszczy Piskiej do tartaku w Rucianem spławiano wodą, a leżące dziś w granicach miasta jeziora Guzianka Mała i Wielka pokrywały tratwy, spięte z puszczańskich bali. Bardziej dynamiczny rozwój Rucianego rozpoczął się od uruchomienia regularnej żeglugi pasażerskiej na szlaku Wielkich Jezior Mazurskich i przeprowadzenia przez osadę linii kolejowej. Oba te fakty miały miejsce w drugiej połowie XIX w. Dzięki kolei do Rucianego niebawem zaczęli zjeżdżać spragnieni wypoczynku wśród lasów i jezior letnicy – w ten sposób osada zaczęła pełnić rolę turystyczną, która tu obecnie dominuje.

Widok na Jezioro Nidzkie z dawnego ośrodka FWP „Perła Jezior” (fot. W.M. Darski)

Na przełomie lat 80. i 90. ubiegłego stulecia główną, przelotową ulicę Rucianego (ul. Dworcowa) wypełniły pawilony w których mieszczą się sklepy, restauracje i smażalnie ryb. Nieco dalej, na południowo-zachodnim brzegu jeziora Guzianka Wielka powstał cały kompleks portowy, który mieści również przystań Żeglugi Mazurskiej. Osadę Ruciane z dawną wioską rybacką Nida, łączy Aleja Wczasów, biegnąca przez las, porastający zachodni brzeg Jeziora Nidzkiego. Można tutaj obejrzeć przykład dawnego budownictwa mazurskiego – drewnianą chatę wiejską przy dawnym ośrodku wczasowym FWP „Perła Jezior”. Nieco dalej przy ulicy rośnie wspaniały, pomnikowy okaz sosny lirowej o rozdwajającym się charakterystycznie pniu.

PRZYSTAŃ RUCIANE-NIDA

Dworcowa 4, 12-220 Ruciane Nida
tel./fax. 87 423 10 43
e-mail: portruciane@zeglugamazurska.com.pl

Dyspozytor Przystani – Katarzyna Bach
kom. 602 522 898

Cennik biletów na rejsy statkami „Żeglugi Mazurskiej” z przystani  Ruciane-Nida

Sezon turystyczny 2024