Położone około dwa metry powyżej jeziora Bełdany, za śluzami w Guziance, niewielkie jeziora Guzianka Mała (Klein Guszin See, Klein Guschiener See) i Guzianka Wielka (Gross Guszin See, Gross Guschiener See) to tzw. jeziora wytopiskowe, powstałe na skutek wytopienia brył martwego lodu, oderwanych od korpusu lodowca, i ze względu na swoją genezę charakteryzują się urozmaiconą linią brzegową z licznymi zatokami oraz przewężeniami.

Ze względu na bliskość portów w Rucianem-Nidzie oraz śluz w Guziance oba te jeziora zwane są „tranzytowymi”, gdyż niewiele jachtów pływa tutaj dla samej przyjemności, najczęściej przemieszczając się między portami w Rucianem i śluzami na silniku. Oba jeziora leżą w obrębie Mazurskiego Parku Krajobrazowego.

Komory śluz położone są przy zachodnim brzegu jeziora Guzianka Mała i przez niewielkie rozszerzenie jeziora, ograniczone dwoma cieśninami, utworzonymi przez niewielką wyspę, wiedzie główny tor wodny do Rucianego-Nidy, którym podążają statki Żeglugi Mazurskiej w regularnych rejsach Mikołajki – Ruciane-Nida – Mikołajki. Wydłużona na wschód część jeziora za wyspą jest rzadko uczęszczana – zarośnięte roślinnością przybrzeżną i porośnięte lasami Puszczy Piskiej brzegi stanowią atrakcyjne przyrodniczo uroczysko. Jezioro Guzianka Mała ma 0,4 km2 powierzchni, przy maksymalnej długości 1,5 km i szerokości 370 m. Największa głębia sięga 13 m.

Za cieśniną, zlokalizowaną na południe od bezimiennej wyspy rozpoczyna się jezioro Guzianka Wielka. Jezioro obojmuje powierzchnię 0,65 km2, przy maksymalnej długości 2,6 km i szerokości 620 m. Maksymalna głębokość jeziora wynosi 25,5 m. Za krótkim odcinkiem wąskiego „korytarza wodnego” o zalesionych brzegach jezioro rozszerza się gwałtownie.

Na wschodnich brzegach, wznoszących się tarasowo i porośniętych sosnowym lasem, zlokalizowane są nieliczne ośrodki wczasowe. Następnie jezioro znów się gwałtownie zwęża, meandrując, niczym rzeka. Przy zachodnim brzegu znajdują się pozostałości rozległego portu drzewnego dawnego tartaku Richarda Andersa, z którym jezioro było połączone kanałem spławnym. Jeszcze w latach 60. ubiegłego stulecia można było tutaj spotkać tratwy z połączonych pni drzew, spławianych z Puszczy Piskiej, zanim transport drzewny został całkowicie przejęty przez samochody i kolej.

U swego południowego krańca jezioro Guzianka Wielka rozszerza się znów, tworząc niewielką zatokę, której zachodni brzeg w całości zajmują niezwykle gwarne latem porty jachtowe i pasażerskie, w tym najdalej wysunięty na południe Wielkich Jezior – port Żeglugi Mazurskiej.

Południowa część jeziora Guzianka Wielka znajduje się w obrębie osady Ruciane, tworzącej wraz z położoną na południu osadą Nida organizm miejski Rucianego-Nidy. Pod mostem drogowym na szocie Ruciane-Nida – Pisz przepływa Kanał Nidzki, łączący Guziankę Wielką z Jeziorem Nidzkim. Nieco dalej na wschód, przy szosie piskiej, znajduje się zabytkowa wyłuszczarnia nasion, a naprzeciwko niej, nad samym brzegiem jeziora Guzianka Wielka rośnie 500-letni Dąb Królewski.